Skip to main content.

Over normen en waarden

"(...)Een belangrijke vraag is deze: hoe is het mogelijk dat een substantieel deel van de Amerikaanse bevolking voor een president stemt wiens beleid hen onweerlegbaar armer maakt? Het antwoord, zo stelt professor George Lakoff, is dat mensen niet noodzakelijk voor hun eigen socio-economische belang kiezen. Ze kiezen op basis van waarden, op basis van hun eigen identiteit. En zo kan het dat een onderwerp als abortus - waar het grootste deel van het electoraat nooit rechtstreeks mee te maken krijgt - de Amerikaanse politiek beheerst.(...)

"In zijn pamflettaire bestseller Don't Think of an Elephant (2004) analyseert Lakoff hoe deze mechanismen werken en, vooral, hoe de Democraten ze in hun eigen voordeel kunnen leren gebruiken. Lakoff is geen politoloog of mediadeskundige, maar een cognitief taalkundige. Hij onderzoekt hoe concepten zich in hoofden van mensen verankeren en hoe metaforisch taalgebruik werkt. Een sleutelbegrip in zijn theorie is 'framing'(kaderen). Het kader waarbinnen gedebatteerd wordt, bepaalt eigenlijk dat debat. (...)

"Door decennialang studiewerk in conservatieve denktanks en zorgvuldige media-infiltraties zijn de Amerikaanse Republikeinen erin geslaagd die kaders van het publieke debat te bepalen. Neem opnieuw abortus als voorbeeld. Dat woord wordt in de VS nauwelijks of nooit gebruikt. Je bent er 'pro-choice'( een vrouw heeft het recht te kiezen) of 'pro-life'.
"Het verschil is revelerend groot. In het eerste geval wordt je positie aangeduid met een metafoor uit de wereld van het winkelen. Alsof het gaat over een keuze tussen een paar schoenen en een nieuwe rok. In het andere geval is het meteen duidelijk dat het hier een moreel standpunt betreft, een zaak van leven en dood. Idem waar het om belastingen gaat: door het woord 'tax relief' te gebruiken in hun pleidooien voor lastenverlaging (voor de allerrijksten), suggereren de conservatieven de hele tijd dat belastingen een soort van ziekte zijn waarvan je verlost moet worden. Verontwaardigd door zoveel valsheid, beginnen de Democraten dat dan te ontkennen. Maar dat, zo betoogt Lakoff, werkt totaal niet. Als hij tegen zijn studenten zegt: 'Denk vooral niet aan een olifant', dan kunnen ze alleen nog maar aan een olifant denken. Zelfs het bewust willen negeren of tegenspreken van een bepaald frame, bevestigt en verstevigt dat frame. Zolang je het debat blijft voeren binnen het kader van je tegenstander ben je verloren.

"Je moet het debat reframen, het binnen je eigen waardestelsel trekken. (...)"

"In alle analyses van de successen van het VB hier en Fortuyn en Wilders in Nederland heeft links pijnlijk narcistisch nagelaten de eigen fouten te onderzoeken.
De lippen gaan trillen van morele verontwaardiging, maar er zijn nauwelijks waardevolle pogingen ondernomen om een politiek (en dus: moreel) alternatief uit te werken en te verspreiden.
Wanneer Balkenende spreekt over normen en waarden beginnen linkse opiniemakers automatisch te lachen. 'Die onnozele Harry Potter met zijn wormen en maden', kakelde het verzamelde columnistenheir elkaar na. Terwijl links had moeten zeggen: inderdaad, normen en waarden * daar zijn wij helemaal voor. En dit zijn die van ons: wederzijdse verantwoordelijkheid, gemeenschapsvorming, vrijheid en welzijn. Door vanuit de coffeeshop het debat te weigeren, gaf links het morele monopolie in handen van conservatieven die hierdoor al te makkelijk kunnen blijven beweren dat het progressieve discours niet verder komt dan onverantwoordelijke genotzucht en escapistisch laat-maar-waaien.

Als we een toekomst willen waarin onze waarden een rol spelen, moeten we ze op een positieve manier op tafel leggen en verdedigen. Hoe oncool en onpostmodern dat ook moge zijn. Anders denken we net zo lang aan een olifant tot we erdoor verpletterd zijn."

Geert Buelens in de boekenbijlage van De Morgen, 24 augustus 2005) ^ TOP

25-08-05 - 00:16:43 - - item printen - item mailen

Share/Save/Bookmark -

Comments

Reageer
Dit bericht is gesloten. Hierdoor zijn reacties of stemmen niet langer mogelijk.